Op naar de Altenastreek in Dokkum. Daar is Gerko van der Lei – De Lijnolieschilder – een paar maanden na het aanbrengen van de eerste laag, aan het aflakken. De Fries vertelt vol passie over zijn werk. Jaarlijks komt hij bij dit huisje terug voor een reinigingsbeurt, elke vijf jaar gaat er een nieuwe laag lijnolie op. Zo hoopt hij tien tot vijftien jaar of zelfs nog langer te overbruggen. Gerko lijkt zijn werk goed uit te voeren en schildert netjes; mooi besnijwerk en weinig tot geen besmettingen op of rond het werkgebied.
Nu is het wel zo dat de glans van lijnolieverf een stuk sneller degradeert dan bij een hoogglans alkyd-aflak. Dit komt simpelweg doordat de aanvangsglans een stuk lager ligt. Toegegeven: dit is puur esthetisch, maar gaat wel in tegen hoe men in het algemeen tegen schilderwerk aankijkt. De hele filosofie om duurzamer met het onderhoud om te gaan en alles regionaal uit te laten voeren (Gerko wil ook zijn eigen verf produceren met gewassen uit de omgeving) is bewonderenswaardig.
Snel droog, snel klaar
Mooi om te zien dat er genoeg vraag is naar dit systeem. Gerko leeft volledig van klanten die om lijnolie vragen en schildert niet met alkyd, volgens hem enkel ontwikkeld voor snelheid. Snel droog, snel klaar, door naar de volgende. De Lijnolieschilder mag zijn geliefde systeem beter vinden, en de wereld is misschien beter af als iedereen op deze manier met zijn onderhoud zou omgaan, maar helaas is de praktijk anders.
De snelheid waar de alkyd-verven voor gemaakt worden komen door de vraag uit de markt. Men wil niet weken of maanden wachten tot de volgende laag aangebracht kan worden. Ook niet jaarlijks lastiggevallen worden door een schilder of schoonmaker om zijn werk bij te werken. Laat staan dat een gebouw zo lang in de steigers blijft staan of het jaar erop weer in de steigers wordt gezet. Voor de meerderheid van de woningeigenaren en vastgoedpartijen is onderhoud een kostenpost die gelukkig maar eens in de zes, zeven of misschien acht jaar voorkomt. Hierbij dient alles weer tiptop in orde gemaakt te worden om dit vervolgens weer jaren met rust te laten.
Zelfs het jaarlijks reinigen, wat ook de levensduur van alkyd-verven verlengt, wordt vaak niet uitgevoerd. Daarbij heeft de mens zichzelf aangeleerd dat de kwaliteit en conditie van het schilderwerk hand in hand gaan met de hoogte van de glans van de aflak. Dus als de glans weg is moet er weer geschilderd worden. Vooral hier in Nederland is glans een belangrijk aspect voor netheid en de conditie van ons schilderwerk. Ook al is dit achterhaald en kunnen ook minder glanzende systemen prima de ondergrond beschermen voor meerdere jaren achtereen.
Overlast
Naast de hoge kosten in arbeid voor het regelmatig terugkeren, meerdere keren klim-/steigerkosten in een korte periode, is het behandelen en onderhouden met lijnolieverf ook niet erg aantrekkelijk. Om nog maar te zwijgen van de overlast door het regelmatige onderhoud aan de kozijnen. Men moet vaker thuis zijn, heeft vaker vaklieden rond de woning lopen en deuren en ramen blijven langer open.
Daarbij komt het nadeel dat dit oude ambacht het beste tot zijn recht zou komen op monumenten. Echter zit hier monumentale waarde aan het schilderwerk en is men er niet blij mee als alle verflagen verwijderd moeten worden. De voordelen van lijnolieverf komen namelijk alleen tot wasdom op een kale ondergrond of oude lijnolieverflagen. Hierbij zou het systeem dampopen blijven. Dit verwijderen van oude verflagen is tevens weer een intensieve en dure activiteit voor de woningeigenaren.
Voor wie zijn huis duurzaam wil onderhouden en geen problemen heeft met bovenstaande zaken, lijkt lijnolieverf de betere keus. Mits de uitvoering precies zo is uitgevoerd als De Lijnolieschilder voorschrijft. Precies daarom én gebaseerd op mijn ervaringen met meerdere grote vastgoedeigenaren, voorspel ik dat alkyd-verven de markt blijven domineren. De snelheid, lagere kosten, het gemak, de lange tussenpozen in onderhoud en de hoogglanzende afwerking: daar kan niets tegenop. Deze kwaliteiten beïnvloeden de twee belangrijkste zaken in het leven van de moderne mens – tijd en geld – positief.
Buitenexpositie
Een lijnolie-believer zal altijd zeggen dat zijn verf langer meegaat dan alkyd. Maar vergeet te vermelden dat hierbij veel en regelmatig onderhoud nodig is. Als wij meten vanaf de oplevering van het uitgevoerde schilderwerk tot aan het punt waarop de verflaag begint te falen, zoals in onze buitenexpositie, dan is te zien dat de hoogglanzende alkydhars-aflakverven het beste scoren. Let op, hierbij wordt verder geen tussentijds onderhoud uitgevoerd behalve een jaarlijkse reinigingsbeurt. Wij vergelijken de producten en niet de systemen, omdat er anders veel bijkomende factoren zijn die meegenomen moeten worden in de beoordeling van deze onderhoudsintervallen.
Spelen de factoren geld, tijd, esthetica en overlast geen rol, dan kunnen lijnolieverven misschien een duurzamer resultaat geven dan een regulier systeem. Maar wie op de correcte manier omgaat met alkydhars-verven, kan ook de levensduur van dát systeem aanzienlijk verlengen. Linksom of rechtsom blijven de alkyd-verven dus nog altijd ‘beter’ – in de definitie zoals in dit verslag uitgelegd – dan de lijnolieverven. Een lijnolieverfsysteem is niet per definitie van slechtere kwaliteit dan een alkyd-systeem, maar het product op zich heeft een kortere levensduur en behoeft meer onderhoud en inspanning. Alkydverf vergt minder onderhoud, is sneller in applicatie en droging en daardoor goedkoper en langer buiten duurzaam zonder tussenonderhoud.
Meer lezen over lijnolieverf?