Er reizen jaarlijks ongeveer een miljoen toeristen door Den Helder. Er doorheen ja, op weg naar vakantie-eiland Texel. In de Noord-Hollandse stad zelf is met de verbouwing van de leegstaande Marinewerven geprobeerd een klein deel van die toeristenstroom af te tappen, met wisselend effect. Maar wat betreft Huisduinen, met zijn bijzondere Fort Kijkduin, lijkt dat een onbegonnen zaak. Het ligt strategisch op een hoog duin, met uitzicht over de rede van Texel en een deel van de marinehaven. Huisduinen, een oud walvisvaardersdorp met karakteristieke houten huizen, is in de loop der tijd aan Den Helder vastgegroeid. De weg ernaartoe is verre van aantrekkelijk. Je moet het echt opzoeken.
‘Op dit moment ligt het bezoek door corona zo goed als helemaal stil’, vertelt André Koning. Hij is directeur van de stichting Stelling Den Helder, die naast Fort Kijkduin nog een aantal forten, onderling met elkaar samenhangend, in beheer heeft. ‘In goede jaren trokken we 70.000 bezoekers per jaar. Dat liep terug. Vorig jaar waren het er 40.000.’ Coenraat Bot, schilder en inwoner van Huisduinen: ‘Er was een tijdje een wok-restaurant in de bovenzaal gevestigd, dat trok wel veel volk.’ Er is nog altijd een vrij groot zee-aquarium dat best een bezoekje waard is. En er is een expositie over de geschiedenis van het fort. Die interessant genoeg is, maar alweer enige decennia oud en niet meer helemaal van deze tijd.
FOTO’S: JMS
Koning: ‘Daarom hebben we het Amsterdamse bureau Platvorm plannen voor een nieuwe inrichting van het museum laten maken. Die gaan we nu stapsgewijs uitvoeren. Het zee-aquarium blijft bestaan, in één van de acht beuken komt de historische expositie, en andere beuken worden ingericht als restaurant, vergaderruimten en ook een belevenis-hotel: mensen kunnen hier logeren en dan ervaren hoe het geweest moet zijn voor de militairen die hier gelegerd waren.
Een beuk is in dit geval een gewelf van dit in 1811 door Franse ingenieurs ontworpen bolwerk. Het fort heeft acht van dit soort beuken, van 36 bij 6 meter. ‘Napoleon Bonaparte, die hier ook daadwerkelijk geweest is, heeft de stelling laten bouwen’, vertelt Koning. ‘Nadat in 1799 Engelse en Russische troepen aan de Noord-Hollandse kust waren geland en met veel moeite door de Fransen verslagen waren. In de Franse tijd werden de gewelven gewoon van baksteen gehouden. In later jaren schilderden de Nederlanders de muren wit. Met een zwarte spatrand. Het zwart om de laarzen tegen aan te kloppen. Het wit om de bedwansen te zien en dood te drukken.’
En of Coenraad Bot dan dus die eerste beuk, waar de expositie komt, maar even wit wilde schilderen. Een bijzondere opdracht. ‘Ik heb het eerst met de roller geprobeerd. Maar al na een paar bewegingen kwam de onderlaag er in lappen af. Het is een veegvaste kwaliteit, wat ze er ooit op gezet hebben. En daaronder is ook nog eens sprake van vochtplekken en zoutuittredingen. De muren zijn op sommige plekken wel 180 centimeter dik. Vocht dat er in zit, gaat er niet zomaar uit.’
Dus wat gedaan? Bot: ‘Ik heb er de technisch adviseur van Caparol bij gehaald. Er was eigenlijk maar één oplossing: veegvast over veegvast. En spuiten. Caparol bleek daar het product Histolith voor te hebben. Ik heb er mijn Wagner SF 33 voor gebruikt. Behoorlijk zwaar spul, ik moest de druk heel hoog zetten. Maar het werkte wel.’ Twee dagen bezig geweest: afdekken, afplakken, twee keer over en klaar. De beide korte zijden hoefden niet, want daar komen ‘stickers’ op volgens Koning, materiaal dat deel uitmaakt van de expositie. Uiteraard mochten alle beschadigingen in de muur zichtbaar blijven. De ruimte is klaar gemaakt voor de inrichting. Geen bijzonder schilderwerk, wel een mooi verhaal. Bot: ‘Het is wat het is.’