Warffum is een dorp met ruim 2.000 inwoners in Noord-Groningen, gelegen op een wierde met een oppervlakte van zo’n 12 hectare. Daarmee is het ‘s lands grootste terpdorp. De wierde is een beschermd dorpsgezicht.
Middenin de historische kern van het dorp bevindt zich openluchtmuseum Het Hoogeland, dat hier in totaal twintig panden heeft verworven. In het museum wordt het regionale plattelandsleven in de periode van de 19e eeuw tot aan 1920 weergegeven (zie kader). Woonkamers, slaapkamers en werkplaatsen zijn met zoveel oog voor detail ingericht, dat het lijkt alsof de bewoners even weg zijn.
Enkele bedrijfspanden zoals de Joodse slagerij, het huis van de veearts en het schoolgebouw zijn zelfs volledig in oude stijl behouden. Een ander ‘pronkstuk’ van het museum is de kosterij, het vroegere werk- en woonhuis van koster Helmer Molema (1822-1897), die tevens hoofd van de plaatselijke basisschool in Warffum was en ook het eerste grote Groninger woordenboek uit 1887 samenstelde.
In zijn woning gaf Molema jarenlang les in een geïmproviseerd lokaal. In de rijksmonumentale woning kunnen bezoekers de 19e eeuwse kamers en keuken bezichtigen. Momenteel staat de kosterij echter in de steigers. Schildersbedrijf van der Maar uit de stad Groningen restaureert de buitenschil.
Deelvervanging
“We werken bij onze museumpanden tot dusver niet met een meerjarig onderhoudsplan, maar dat staat er wel aan te komen. Tot dusver bekijken we nog steeds per pand wanneer er weer onderhouds- of restauratiewerk moet worden uitgevoerd, zegt directeur Stijn van Genuchten van Openluchtmuseum Het Hoogeland.
De voormalige kosterij wordt nu voor twee ton gerestaureerd. Het J.B. Scholtenfonds en provincie Groningen betalen mee aan dit project. Bouwbedrijf Vuurboom (Valthermond) en schildersbedrijf Van der Maar (Groningen) zijn de twee uitvoerende bedrijven. Naar verwachting is de klus eind oktober geklaard.
Holstein Restauratie Architectuur maakte het restauratieplan en opteert daarin voor het terugbrengen van de karakteristieke, oude kleuren op het pand. “In dat plan stond geen specifiek verfmerk voorgeschreven. We waren daarom vrij in die keuze en vonden Boonstoppel Verf de meest geschikte optie. Hun Stad- en Streekwaaier was daarbij leidend. De opdrachtgever kon zich goed in onze keuze vinden”, zegt projectleider/calculator Dick Doornkamp van het schildersbedrijf.
Commercieel technisch adviseur Andre Arends van Boonstoppel Verf en accountmanager Marcel Staal van verfgrossier ProCoatings deden samen de opname en inspectie ten behoeve van het verftechnische advies. ,,We kwamen erg veel achterstallig onderhoud tegen’’, zegt Arends.
“De verf op de buitenschil was meer dan op en er was sprake van veel houtrot in kozijnen, goten, de dakkapel, het raamhout en de daklijsten. Vuurboom heeft alle houtherstel uitgevoerd met in het achterhoofd dat de houten geveldelen in zo origineel mogelijke staat moesten blijven. Dat betekende onder andere geen compleet nieuwe kozijnen aanbrengen, maar voor deelvervanging kiezen.”
Binnenkant
Vlak na de bouwvakvakantie begon schildersbedrijf Van der Maar aan het restauratieproject. “Het is hier geen kwestie van even het waslapje over de ondergrond heen halen en meteen schilderen. Er komt veel meer werk bij kijken”, zegt Arends.
Doornkamp knikt. “Ik denk dat er al zeker ruim zestig jaar geen grondige schilderbeurt meer aan het pand is uitgevoerd. De buitenkozijnen worden nu door ons aan beide kanten geschilderd, oftewel we nemen ook de binnenkant onderhanden om eventuele houtaantasting door vocht van binnenuit te voorkomen. Dat is essentieel om de garantie op het schilderwerk na te kunnen komen. In de oud-kosterij zit lijnolieverf aan de binnenzijde en daar wordt door ons nu een compleet ander verfsysteem op aangebracht: Garantie Interieur Lak.”
Oude kleuren
De schilders brengen op de houten geveldelen van de buitenschil twee lagen Garantie Exqua d’Or Grondverf aan. “We werken dat af met een hoogglanzende, duurzame lakverf met lang glansbehoud: Garantie Exqua d’Or Hoogglans”, zegt Doornkamp.
“Eigenlijk had deze schilderbeurt, ten behoeve van het behoud van dit mooie historische pand, al minstens tien jaar eerder moeten gebeuren. We maken er nu alsnog een mooi eindresultaat van.”
Van Genuchten is het daar helemaal mee eens. “We zijn afhankelijk van subsidieverstrekkers om grote restauratieprojecten zoals deze uit te kunnen voeren. Ik ben dan ook blij dat de kosterij nu eindelijk goed onderhanden kan worden genomen door Vuurboom en Van der Maar. De oude kleuren die de schilders aanbrengen zijn HS 61 standblauw op deuren, ramen, luiken en hekwerken. Op de kozijnen, goten en lijsten komt 4130 monumentenwit en enkele geveldelen krijgen de kleur SD-4390 zwarte teer blauwachtig.”
Behalve de aanpak van de houten geveldelen wordt onder andere het dak vervangen en geïsoleerd en het metselwerk in de muren gevoegd. Met het restauratieproject is in totaal zo’n twee ton gemoeid. “De kosterij staat er straks weer mooi bij. Onze intentie is om dat in de toekomst middels een meerjarig onderhoudsplan zo te houden”, adlus Van Genuchten.
Openluchtmuseum
Het openluchtmuseum is in 1959 opgericht als Stichting Landbouwkundig, Oudheidkundig, Kunstminnend Museum Het Hoogeland. Doel van de stichting was en is het verzamelen, bewaren en tentoonstellen van alles wat betrekking heeft op leven, wonen en werken van de Groninger plattelandsbevolking in vroeger tijd. Van de twintig museumpanden hebben er acht een rijksmonumentale status en eentje is gemeentelijk monument. Zie ook www.hethoogeland.com
