Door: Peter de Wit
Het erkennen van beroepsziekten is geen vanzelfsprekendheid in Nederland. Zo werden ziekten als gevolg van het inademen van losse asbestvezels pas laat erkend. Met OPS (Organisch Psycho Syndroom) als gevolg van werken met bijvoorbeeld oplosmiddelhoudende verf, ging het niet anders. Decennialang vocht Janke van Midlum, directeur van Stichting OPS, voor erkenning van deze aandoening. Die kwam er uiteindelijk in 2020 met het OPS-loket. “Iedereen bij wie in het verleden deze beroepsziekte was vastgesteld, kreeg 21.000 euro schadevergoeding uitgekeerd. Inmiddels is dat 24.000 euro”, vertelt Van Midlum. “We hadden echt een fantastische regeling. Het is een nettobedrag, zonder gevolgen voor bijvoorbeeld je bijstandsuitkering of zorgtoeslag. Het was bijna perfect en zo succesvol dat door de overheid werd besloten ook andere beroepsziekten als longkanker door asbest en allergische beroepsastma erbij te betrekken.” En toen ging het helemaal mis.
De ziekte en gevolgen
Het Organisch Psycho Syndroom is een chronische ziekte die onder meer kan ontstaan door werken met oplosmiddelhoudende verf of drukinkten. Dit kan leiden tot lichamelijke en psychische klachten.
De meest voorkomende klachten zijn:
• Concentratieproblemen, vergeetachtigheid, geïrriteerdheid
• Geestelijke en/of lichamelijke ouderdomsverschijnselen op jonge leeftijd
• Ernstige vermoeidheid, zware hoofdpijnen, depressies
• Persoonlijkheidsstoornissen, agressiviteit
• Duizelingen, slaapstoornissen
• Pijnen in maag, borst en ledematen
• Impotentie en onvruchtbaarheid
• Kortademigheid en gebrek aan eetlust, enzovoort
• Uitval van spierfuncties, gewrichtsklachten
Opnieuw bewijzen
De nieuwe regeling Tegemoetkoming Slachtoffers Beroepsziekten (TSB), die per 1 januari 2023 van kracht is, zorgt ervoor dat oude tijden herleven. “Slachtoffers moeten ineens weer gaan bewijzen dat ze als gevolg van hun werk OPS hebben opgelopen”, legt Van Midlum uit. “De overheid is zich er te veel mee gaan bemoeien en heeft er een heel circus omheen gebouwd, met mensen van organisaties die dik worden betaald.” Eerder al was het Instituut Slachtoffers Beroepsziekten door Gevaarlijke stoffen (ISBG) opgericht. Dat werkt nu nauw samen met deskundigen van het Landelijk expertisecentrum stoffengerelateerde beroepsziekten (Lexces) om te beoordelen of de aanvrager recht heeft op een tegemoetkoming. Op basis van dit advies verstrekt de Sociale Verzekeringsbank (SVB) vervolgens aan de aanvrager wel of niet een tegemoetkoming.
“Er zijn allerlei foefjes bedacht
om niet te hoeven uitkeren
“Het lijkt wel of er allemaal foefjes zijn bedacht om niet te hoeven uitkeren”, beweert Van Midlum nu. “Voorheen was de diagnose uit de jaren ’90 en later voldoende. Nu moet bij twijfel van het medische panel zo’n diagnose opnieuw worden vastgesteld. Er zijn mensen die zich melden met OPS en depressieve gedachten, die doodleuk te horen krijgen dat ze geen OPS hebben, maar gewoon depressief zijn. Om te bewijzen dat ze OPS hebben, moeten ze zich opnieuw laten onderzoeken. De geldkraan hiervoor is dichtgedraaid dus moeten ze het onderzoek uit eigen zak betalen. Geld dat er vaak helemaal niet is omdat ze al jaren van de bijstand leven. En als ze dan toch doorzetten, is de kans groot dat het causaal verband niet eens meer is vast te stellen.”
Woedend
Toen de eerste verhalen hierover bij Van Midlum binnenkwamen, besloot ze in de pen te klimmen. “Ik was zo kwaad dat ik juli vorig jaar hierover een nieuwsbrief stuurde naar duizend mailadressen. Werd ik prompt gebeld door de toenmalige directeur van het Instituut Slachtoffers Beroepsziekten door Gevaarlijke stoffen. Hij was boos omdat ik had gesteld dat het ISBG zijn zaakjes niet op orde heeft. Hij had op eerdere signalen niet gereageerd. Zij gingen in mijn beleving zelf diagnoses stellen, terwijl zij er juist voor zijn om te controleren of de gestelde diagnoses wel juist zijn uitgevoerd. Was er überhaupt wel onderzoek uitgevoerd? Was er voldoende aangetoond dat iemand neurologisch iets mankeert? De afgelopen week hebben we een van de beroepszaken gewonnen en binnenkort hopen we ook in een tweede geval een positieve uitslag te krijgen.”
Regeling OPS-vergoeding
gaat ten onder aan eigen succes
In oktober 2023 volgde een bijeenkomst van de Cliëntenraad. “Ik zat daar ook aan tafel en hoorde allemaal hosannaverhalen. Vervolgens kreeg ik het woord en heb toen de vinger op de zere plekken gelegd. Eind november hielden wij als Stichting OPS een ledenvergadering, die ook toegankelijk was voor mensen die buiten de boot zijn gevallen. Daar waren ook die directeur van het ISBG en een beleidsmedewerkster van het ministerie van SZW aanwezig. Een van de leden had zijn hele dossier gekopieerd en aan haar overhandigd. Die beleidsmedewerkster was diep onder de indruk van de verhalen die ze daar hoorde. Zij is bezig met nieuwe beleidsstukken omtrent OPS en gaf aan dat ze mij daarbij wilde betrekken. Ook zou ze reeds bestaande info ophalen bij haar voorganger.”
Fact finding
Met Emiel Rolink is er sinds anderhalve maand een nieuwe directeur bij het ISBG. “Ik ben nu druk bezig met fact finding”, zegt hij. “Wat ik weet, is dat jaarlijks meer dan drieduizend mensen sterven en tienduizenden mensen ziek worden door jarenlange blootstelling aan stoffen en dampen op het werk. Het Ministerie van SZW heeft onlangs in de Arbovisie 2040 als doelstelling geformuleerd dat mensen niet mogen sterven of ziek worden door hun werk. De regeling Tegemoetkoming Slachtoffers Beroepsziekten is in 2022 ingesteld door de Minister van SZW als blijk van erkenning en teken van betrokkenheid van de samenleving bij het leed van slachtoffers met een beroepsziekte. De regeling dient snel en niet-bureaucratisch te worden uitgevoerd. Tegelijk gaat het om publieke middelen en is het van belang dat de middelen op de juiste plaats terechtkomen: bij slachtoffers met een beroepsziekte.”
Mensen die vermoeden dat ze de schildersziekte OPS hebben, kunnen zich aanmelden voor de TSB-regeling via www.isbg.nl. “Na aanmelding wordt de arbeidshistorie en medische situatie van de aanvrager in kaart gebracht”, zegt Rolink. “Op grond daarvan en het beoordelingsprotocol wordt gekeken of iemand in aanmerking komt voor de TSB-vergoeding.”
Gunstig
“De nieuwe regeling veranderde de oude manier van beoordelen, waardoor als ik Janke van Midlum goed begrijp slachtoffers nu mogelijk geen vergoeding krijgen terwijl ze die voorheen wel zouden hebben gekregen”, vervolgt Rolink. “Ik ben aan het uitzoeken wat er bij die overgang is gebeurd. Janke zegt ook dat er nu veel strenger wordt beoordeeld. Of dat werkelijk zo is, weet ik niet. Ook dat zoek ik uit. Het ISBG en de Stichting OPS hebben veel overleg en ook deze week spreken we elkaar.”
Van Midlum heeft eind februari weer overleg met de medewerkster van het ministerie van SZW die dan de beleidsplannen heeft doorgenomen. “Ik heb echt geen idee hoe dit gaat aflopen. Ik hoop dat het kwartje is gevallen. Het is eigenlijk heel wrang, dat vanwege het succes van het OPS-loket werd besloten ook andere beroepsziekten erbij te betrekken en dat het daarna voor OPS weer helemaal misging.”
Lees ook het artikel ‘Ik ben een jaar van mijn leven kwijt’