Wanneer ik praktijkopleiders train wordt er wel eens ouderwets geklaagd over de motivatie van de gemiddelde leerling. Ik beweer dan stoer: ‘Iedere leerling is gemotiveerd’. Dat wordt me niet altijd in dank afgenomen. Toch sta ik daar volledig achter: ieder mens is écht wel gemotiveerd, het gaat erom waarvoor precies, daar moet je achter komen! Als je dat weet, dan is het mogelijk doelgericht te begeleiden. Anders gok je maar wat en ben je als praktijkopleider meestal niet effectief.
Mijn trainingen starten met een simpele vraag aan de deelnemer: ‘Wat kom je hier in de training doen?’ De antwoorden variëren van ‘Hoe ga ik om met collega’s die niet vooruit te branden zijn’ tot ‘Zeg het maar, ik moest naar deze training toe.’ Deze laatste insteek komt ook voor in de variatie: ‘Mijn baas vindt dat ik dit nodig heb.’
Dergelijke antwoorden sluiten aan bij de houding van de gemiddelde leerling in het voorgezet onderwijs: passief én reactief. Is het erg als deelnemers aan een training niet doelgericht zijn? Nee, er is genoeg gelegenheid om ze bij de les te krijgen. Lastig is het wel als een deelnemer geen idee heeft wat hij met een training moet; want als je geen (leer)vraag hebt ga je ook niks leren.
Motivatie is niet af te dwingen, ingaan op persoonlijke drijfveren (waarden) weer wel. De hamvraag is: ‘welke waarden zijn voor jou belangrijk om je werk goed te kunnen doen?’
‘Double loop learning’ noemt Chris Argyris* dat: ‘Onderzoek de achtergrond van het gedrag en probeer het patroon te doorbreken. Niet door gewoon iets anders laten doen, maar door er over na te denken waarom iets zo gedaan wordt. Wat zijn de doelen en waarden achter je daden? Wanneer je je ervan bewust bent, zijn ze ook te veranderen.’
Welke werkgever wil nu geen gepassioneerde medewerkers?! Passie en bevlogenheid bij medewerkers maakt hen productief en meer duurzaam inzetbaar. Die verantwoordelijkheid ligt allereerst bij de medewerker zelf, de werkgever heeft een verantwoordelijkheid in het aanboren van die passie bij zijn medewerkers. Laat medewerkers op hun kracht komen; vraag wat de medewerker wil bereiken in zijn werk en wat hij persoonlijk belangrijk vindt.
Ik merk dagelijks dat veel medewerkers in onze branche deze vraag zelden aan zichzelf stellen, laat staan dat werkgevers deze vragen stellen, hier valt dus nog veel te winnen.
Tijdens de uitreiking van de Natioanel Schildersvakprijzen, vorige maand, voelde je wat passie en bevlogenheid met mensen doet. Dat voelde ik ook in de praktijkopleider die mij na een training aansprak: ‘Het mooiste cadeau dat ik ontving van mijn leerling was mijn vakmanschap terug te zien in haar werk.’
Kom op vakmensen, ga voor je passie en bevlogenheid. En werkgevers, zet in op de persoonlijke waarden van je mensen, neem geen genoegen met minder! Want als de bron van gedrag verankerd ligt in waarden, dan is gedrag geen bevlieging maar komt het van binnenuit; passie voor het vak herken je als je het ziet.
* Chris Argyris was een Amerikaans bedrijfskundige en emeritus hoogleraar van de Harvard Business School en algemeen bekend door zijn werk over lerende organisaties