Arbeidsmigratie is een verschijnsel van alle tijden. Grote groepen collega’s van buiten onze landsgrenzen bieden hun krachten aan om het werk hier op te pakken. Dat gaat niet zonder slag of stoot. De taalbarrière op de werkvloer leidt regelmatig tot problemen en frustraties.
Uit onderzoek (SEO Economisch onderzoek) blijkt dat er in 2016 in ons land 371.000 arbeidsmigranten uit Centraal- en Oost-Europa actief zijn geweest. Zij vervulden 514.000 verschillende banen, wat neerkomt op bijna één op de twintig banen in Nederland.
Hun bijdrage aan het nationaal inkomen hebben de onderzoekers becijferd op circa 11 miljard euro. Het blijkt dat arbeidsmigranten zorgen voor extra werkgelegenheid, productie en inkomen.
Zonder de inzet van deze werknemers verwachten werkgevers dat ze hun productieproces moeten aanpassen, inperken of verplaatsen.
Stoelendans
Waar zijn we toch mee bezig? Een goede vriend van mij komt regelmatig beroepsmatig in Polen. Daar is al jaren een schreeuwend tekort aan goede vakmensen (die zitten namelijk in Duitsland en Nederland). In Polen worden de noodzakelijke arbeidskrachten weer aangetrokken vanuit Oost Europa en van nog veel verder vandaan en dat maakt de Europese stoelendans compleet. Het is een vrije markt en als je ergens meer kunt verdienen dan wagen mensen nu eenmaal de stap.
Flexibele schil
Momenteel ben ik als trainer betrokken bij een groot schilders- en onderhoudsbedrijf. Ik train daar de teamleiders op het gebied van coachend leidinggeven. Een mooi bedrijf met een grote groep vaste medewerkers (sommigen zelfs meer dan 30 jaar in dienst). Binnen dat bedrijf is ook een ‘flexibele schil’ van voornamelijk Centraal- en Oost-Europeanen werkzaam via een uitzendbureau of als ZZP’er. Getuige de harde cijfers mag arbeidsmigratie dan wel allemaal noodzakelijk zijn om de productie op peil te houden, het levert ook veel zorgen op bij mijn groep.
“No problem Boss”
De taalbarrière blijkt een lastig te nemen horde. De signalen zijn overduidelijk: ‘Ik kan mijn collega’s niet eens verstaan’ en: ‘Als ik mijn best doe met handen en voeten duidelijk te maken wat er moet gebeuren, krijg ik een brede glimlach, een geruststellend klopje op mijn schouder en een welgemeend “Oké Boss” en “No problem Boss”, maar ik weet ook dat hij weinig heeft begrepen van wat ik van hem heb gevraagd. Ik ben dan de hele dag aan het nalopen, controleren en herstellen terwijl ik zelf ook een target heb en graag ook aan mijn werk toe wil komen.’
Wegsturen
De meeste teamleiders halen hun schouders op als je vraagt hoe het anders zou moeten. Ze weten ook wel dat goede vaklieden schaars zijn en je als ondernemer al blij mag zijn als je over ‘de handjes’ kunt beschikken die het overeengekomen werk kunnen maken.
Maar er bestaat weinig begrip voor de keuze voor deze flexibele collega als hij weg wordt gestuurd, omdat hij ècht niet aan de minimumeisen voldoet, en vervolgens de volgende dag, alsof er niets gebeurd is, fris en fruitig bij een collega-teamleider staat te werken. Dit soort beslissingen vraagt uitleg en afstemming met de vaste groep en dat hoort daarom regelmatig op de gespreksagenda te staan. Het wordt als volkomen normaal gezien dat je als teamleider meerdere anderstaligen mee laat draaien, maar een anderstalige medewerker is géén gewone nieuwe medewerker.
Geef de nieuwe medewerker en de teamleider extra aandacht en ondersteuning. Anderstaligen voor je laten werken verplicht!
Coachende basishouding
Leer zèlf de nodige woorden Pools of Roemeens; verdiep je in de landsaard; ga voor mijn part in de weer met Google Translate. Faciliteer tevens de nieuwe medewerkers om de Nederlandse taal te leren. Als je het mij vraagt, naast het beheersen van het vak, een absolute voorwaarde voor samenwerking in de toekomst.
Steun je teamleiders in een coachende basishouding: hard op de inhoud (kwaliteit eisen, heldere afspraken maken) en zacht op de relatie (oog hebben voor de mens en zijn achtergrond, compassie tonen). Maar zet ook het ‘anders-sturen’ regelmatig op de overlegagenda.
Kom op ondernemers! Bied actief hulp bij deze nieuwere vorm van aansturen, dit helpt om veel motivatieproblemen bij je eigen middenkader voor te zijn.