Wim van Schaïk heb ik als klant leren kennen. Tijdens het
buitenschilderwerk aan zijn huis raken we aan de praat over zijn leven. Als
jongeman heeft hij zijn vader jarenlang geholpen het gangenstelsel van de
St-Pietersberg bij Maastricht in kaart te brengen. Verhalen, tekeningen en
boeken illustreren de koffiepauzes.
Van mijn aanbod om Wim naar de berg te rijden wordt snel gebruik gemaakt. Of ik vrijdagavond zin heb om weer een wandeling te maken door het gangenstelsel van de berg. Want de kleinzoon van een collega van zijn vader gaat mee. Kleinzoon heeft bijzondere foto’s over het gangenstelsel uit de erfenis ontdekt. Heeft Wim van Schaïk getraceerd en ze aan hem laten zien. Wim wil nu laten zien waar zijn opa gelopen heeft.
Iggy is maandag jarig en bij wijze van verjaardagscadeau nodig ik hem uit mee te gaan.
De auteur Rik Valkenburg maakt dankbaar gebruik van het fenomenale geheugen van Wim van Schaïk en samen schrijven zij het boek ‘Ondergronds verzet’, een waarheidsgetrouw verslag van de dramatische gebeurtenissen in en rond het gangenstelsel tijdens W.O.II.
Gangen
Kort na de Eerste Wereldoorlog heeft geen overheid enig idee wat er zich onder de st-Pietersberg bevindt. Vader, ir. D.C. van Schaïk, krijgt de opdracht. Met hulp van collegae en vooral zijn zoon Wim brengt Van Schaïk het uitgebreide gangenstelsel in kaart. Met dan beschikbare middelen: carbidlampen, meetlinten en doeltreffende wiskundige rekenformules.
Kort na de Eerste Wereldoorlog heeft geen overheid enig idee wat er zich onder de st-Pietersberg bevindt. Vader, ir. D.C. van Schaïk, krijgt de opdracht. Met hulp van collegae en vooral zijn zoon Wim brengt Van Schaïk het uitgebreide gangenstelsel in kaart. Met dan beschikbare middelen: carbidlampen, meetlinten en doeltreffende wiskundige rekenformules.
Vader en zoon vinden de eerste sporen van mergelsteenbouw uit ongeveer 1200. De berg geeft langzaam zijn geschiedenis prijs. Ruim voor Napoleon wordt de St-Pietersberg systematisch uitgegraven. Overal zijn gravures van eeuwenoude voorouders in de wanden aangebracht.
De gangen worden vooral dieper gemaakt zodat de ‘pilaren’ de berg nog kunnen dragen. Veel gangen zijn meer dan tien meter hoog. De St-Pietersberg is niet overal even stevig en veel gangen storten in.
Het verhaal leest als een spannend jongensboek. Je voelt de spanning wanneer vluchtende joden en Engelse piloten door een groep jonge Limburgse studenten in samenwerking met het Belgische ondergronds verzet via de soms half ingestorte gangenstelsels naar België moeten worden gesmokkeld.
Labyrint
Via de nauwelijks zichtbare ingang ‘Zonneberg’ lopen we het gangenstelsel in. Een wirwar van gangen en zijgangen zorgen ervoor dat je na vijf minuten alle gevoel voor richting kwijt bent. Zonder gids ben je reddeloos verloren. Eén geluk, zonder gids kom je er ook niet in.
Via de nauwelijks zichtbare ingang ‘Zonneberg’ lopen we het gangenstelsel in. Een wirwar van gangen en zijgangen zorgen ervoor dat je na vijf minuten alle gevoel voor richting kwijt bent. Zonder gids ben je reddeloos verloren. Eén geluk, zonder gids kom je er ook niet in.
We wandelen door de gangen waaruit veel gebouwen van Maastricht en verre omgeving zijn gehouwd.
Het gat dat de ENCI in de berg heeft gegraven, is nu grotendeels het cementbestanddeel van de Stormvloedkering in Zeeland.
De risico’s die de Limburgers nemen tijdens de oorlog worden duidelijk wanneer het kostbaarste van de Nederlandse kunstverzameling (waaronder de door de jonge Wim van Schaïk zelf naar binnengedragen Nachtwacht van Rembrandt) wordt ondergebracht in een daarvoor geschikt gemaakte ruimte in het gangenstelsel. Achter al die kunst wordt een zender geplaatst die cruciale informatie naar de geallieerden zendt…
Het gangenstelsel maakt veel los. In de auto op de weg naar huis voeren Wim en Iggy in een boeiend gesprek over spiritualiteit. De Godsbeleving van Wim versus de beschermengel-opa van Iggy.
Iggy en ik gaan Wim zeker nog een keer opzoeken.