Graphenstone is een Spaans verfmerk dat door Relius Benelux op de Nederlands-Belgische verfmarkt gepromoot wordt. Klaas Burgler is adviseur van Relius en daardoor onder andere actief op Linkedin. Zijn bericht over de kalkverf van Graphenstone ontlokte mij een reactie die het begin bleek van een heuse zoektocht. Een ontdekkingsreis naar grafeen, kooldioxide, cradle-to-cradle , footprints en wat het verband daartussen is.
Victor Franke is directeur van Relius Benelux en is zo vriendelijk om mij 17 MB aan brochures over Graphenstone naar mij toe te sturen. De helft daarvan bleek in het Spaans en identiek aan de Nederlandse versie maar daarvoor alleen al moet je je avondje scrollen. Waar niet omheen te komen was is de toevoeging van grafeen in hun verf. Door de negatieve footprint in kooldioxide uitstoot en de herwinbaarheid van alle grondstoffen voor de verf verkreeg Graphenstone het gouden Cradle-to-Cradle (C2C) certificaat voor hun verf.
Minerale verf
Laat ik eerst het geheugen eens opfrissen over kalkverf. Vooral de oudere schilders kennen nog de witkalk. Een bros-poederende verf die tot eind jaren zeventig populair was voor o.a. plafonds en badkamers en kelders. Je kon dit herkennen door met je vinger over de verflaag te vegen en er dan wat poeder op je vinger achterbleef. Toen de latexverf in opgang kwam verdween de witkalk in de huiskamers naar de achtergrond maar nieuw probleem deed zijn intrede. Een eerste laag latex over (oude) witkalk bleef meestal nog wel zitten maar een tweede laag latex trok de vorige volledig los. Ik zal niet de enige schilder zijn die witkalk vervloekt heeft.
Witkalk is een al honderden jaren oud product. Het heeft veel dezelfde basis-eigenschappen als Graphenstone verf, alleen blijft het poreus en bros. Maar ademend en schimmelwerend was het als geen ander.
Kalk is een uit de natuur gewonnen mineraal dat niks anders is dan een fossiele delfstof want ze is afkomstig van miljoenen jaren oude schelpen en beenderen. Kalk is een door levende wezens gemaakte koolstof verbinding.
Om van kalk verf te maken moet je het branden. onder heel hoge temperaturen in verbrandingsovens . Daarna wordt de kalk met weinig water geblust tot ongebluste kalk, wat de grondstof is voor kalksteen in de bouw.
Bewaar je ongebluste kalk echter geruime tijd onder water dan kun je deze zogenaamde ‘kalkmelk’ gebruiken voor witkalk. Witkalk hardt ook uit door opname van kooldioxide.
Grafeen
Doordat de oude witkalk een brosse verflaag opleverde is die dertig jaar geleden min of meer in het museum terecht gekomen maar een recente ontdekking heeft de kalkverf weer nieuw elan gegeven.
Die ontdekking heet grafeen en is in wetenschappelijk kringen bekend als een kippengaas achtig netwerk van precies één koolstofatoom dik. De eigenschappen van grafeen zijn dermate duizelingwekkend dat de ontdekking ervan zelfs een Nobelprijs heeft gewonnen.
Om een lang verhaal kort te houden: grafeen kan op nanoschaal de eigenschappen van talloze materialen zoals metaal – en zoals in ons geval kalk – aanmerkelijk beïnvloeden: van stug naar taai en van bros naar stevig en rekbaar.
Eerder verschenen artikelen
Graphenstone heeft kans gezien dit grafeen in hun kalkverf te verwerken waardoor er heel nieuwe eigenschappen ontstonden. Een uitstekend verslag hierover is door Jan Maurits Schouten gepubliceerd op 2 december 2016. De link naar het artikel vind je onderaan dit blog en is een premium artikel dat door abonnees van Eisma geopend kan worden.
Net zo interessant is het andere premium artikel dat op 10 mei van dit jaar is gepubliceerd met de titel ‘Verf voor circulaire toekomst.’ Schildersbedrijf Beers Totaalonderhoud doet hierin opgewekt verslag van hun ervaringen.
Beide artikelen zijn helder en overzichtelijk en bieden prima achtergrond informatie.
Rest er nog een ding: nu wil ik Graphenstone verf zelf een keer proberen want ik blijf bij mijn eerdere conclusie: Graphenstone heeft de witkalk (maar nu ook in heel veel kleuren) opnieuw uitgevonden.
Artikel 1: Gewone verf, maar heel bijzonder.
Artikel 2: Verf voor circulaire toekomst
Geachte heer Burema,
Aansluitend aan mijn zoektocht naar informatie over Owatrol las ik, als collega zonder personeel, uw stukje over “grafeen”. Ondanks uw voor mij zeer waardevolle informatie over Owatrol leek de door u gemaakte opmerking over kalk (Kalk is een door levende wezens gemaakte koolstof verbinding) me niet slechts niet juist, maar bovendien uw positie als deskundige ondermijnend. En dat zou jammer zijn. Kalk is een verzameling van verbindingen opgebouwd uit het element Calcium en Koolstof is een heel ander element. Die twee verschillen even veel als water en ijzer, terwijl er aan de andere kant wel degelijk overeenkomsten te vinden zijn.
Een ander punt, waar ik nog wat vragen over heb is de veiligheid van het middel Owatrol.
-Het oude loodwit heeft een aantal schilders schade berokkend en niet slechts in financieel opzicht.
-Het ideale middel “asbest” uit de 50-er jaren bleek een tiental jaren ook niet zo sprookjesachtig meer als men tevoren meende.
Omdat elk middel op grond van zijn krachtige werking bijna even krachtige bijwerkingen mag worden toegedacht, vraag ik me af wat de risico’s en consequenties zijn van het gebruik van Owatrol.
Ieder mens heeft het recht zijn eigen fouten te maken, maar ik maak liever geen gebruik van dat recht.
Vandaar mijn vraag, waarbij ik me realiseer, dat één dwaas meer kan vragen dan tien wijzen kunnen beantwoorden.
Dag dr. Van der Marel of zal ik maar gewoon Adri zeggen. We zijn bijna leeftijdsgenoten met overlappende interesses.
We hebben elkaar zojuist aan de telefoon gehad en dat was om te checken of ik de juiste persoon voor me had en geen alias van een spook reaguurder. Een modern, helaas welbekend, verschijnsel.
Ik ben altijd blij wanneer er serieus gereageerd wordt en neem ook de tijd om daar net zo serieus op te antwoorden.
Terwijl u op zoek was naar de – toxische – eigenschappen van Owatrol (en mijn blog uit 2008 daarover had gelezen) kwam u uit op dit stukje over Graphenstone verf en hun toepassing van grafeen. Van het een komt het ander – dat is begrijpelijk – maar u trachtte mij en passant de oren te wassen over kalk en de herkomst daarvan en ik dien u met het volgende van repliek:
Voor het meest toegankelijke bronnenonderzoek baseer ik mij vaak op Wikipedia. Dit is een open podium voor het verspreiden van kennis, met bijbehorende nadelen, maar door de bank genomen redelijk betrouwbaar.
In het onderwerp ‘Kalk’ ( https://nl.wikipedia.org/wiki/Kalk ) wordt kalk o.a beschreven als (citaat) “Kalksteen is dan ook ontstaan uit kalkrijke overblijfselen van dode zeedieren. Kalkachtige producten worden dan ook verkregen uit kalksteen, schelpen en beenderen.”
Uw these dat ik met de bewering dat ik met ‘kalk is een fossiele delfstof’ onjuiste feiten weergeef lijkt mij dan ook niet terecht. (Dat grafeen, een atomair netwerk van koolstof, buitengewone invloed op tal van andere elementen en samenstellingen heeft is, met de Nobelprijs onderschreven maar daarover is het laatste woord nog niet gezegd.)
Als huisarts bent u geïnteresseerd in de toxische eigenschappen van schilder c.q. bouwmaterialen – u geeft voorbeelden van loodwit en asbest – en door onbekendheid met het abc met de scheikunde van de bouwmaterialen – u treft geen enkele blaam want zelfs specialisten hierin raken nog wel eens de weg kwijt – gooit u alle schadelijke bijwerkingen op een hoop.
Ik heb u in ons gesprek ook gezegd dat de schadelijke bijwerkingen ook juist dan ontstaan wanneer de beschermende voorzorgsmaatregelen niet in acht worden genomen. Een wellicht herkenbaar fenomeen uit uw huisartsenpraktijk.
Om even terug te komen op Owatrol; het oude Owatrol bevat kobalt. Dit is een scheikundig element (CO met atoomnummer 27) en werd in de oudheid gebruikt als blauw kleurmiddel voor onder ander glas. Kobalt heeft ook siccatieve (droging versneller) eigenschappen en heeft, volgens recente onderzoeken, kankerverwekkende eigenschappen.
Owatrol is, volgens helaas niet openbaar herleidbare kennis, een mix van gekookte lijnolie en de scheikundige visolie. Die laatste is niet van de visboer maar moet je denken aan de befaamde kruipolie die roestende scharnieren weet los te maken. Deze olie is dus geen smeermiddel maar een impregneermiddel. En dat is gekookte lijnolie ook en die wordt al honderden jaren gebruikt als effectief roestwerend middel.
Owatrol heeft die eigenschappen gecombineerd ‘and that’s, as far as I know, all.’
Blijft onverlet dat iedereen die zich met olie en verf zich bezig houdt, er andere visies op na kan houden.
Maar met de juiste handschoenen aan kan er weinig gebeuren.
Met vriendelijke groet,
Bas.
Van huisarts dr. Adri van der Marel kreeg ik deze reactie in mijn mailbox:
“Geachte heer Bas,
Hartelijk bedankt voor het verslag van ons telefoongesprek van vanavond.
Hoewel ik geen enkele behoefte heb om iemand de oren te wassen, tenzij de besmeurde oren de oorzaak zijn van enig lijden, wil ik graag nog de redenen van mijn commentaar verduidelijken: in het niet voor mij tot 2008 herleidbare stukje over Owatrol werden “kalk” en “koolstof” chemisch identiek genoemd.
Omdat dit aanleiding kan zijn voor sommigen om mensen publiekelijk voor joker te gaan zetten, meende ik het tot mijn taak te moeten rekenen om u voor die valkuil te behoeden. Niet beseffend, dat Owatrol al zo’n relatief lange bestaansgeschiedenis kent.
Pas een jaartje geleden hoorde ik voor het eerst van dit middel, terwijl ik op dit moment met mijn 69 jaar geacht wordt in de bloei van mijn leven te verkeren.
Maar ja, het kan verkeren, zoals nu dus weer gebleken is. Ik weer wat wijzer en daarmee de wereld weer een stukje mooier.
Nogmaals bedankt en hartelijke groeten
Adri. ..”