Een paradigmawissel is een term uit de wetenschapsfilosofie (good old Thomas Kuhn, daar heb je geen transitieprofessors voor nodig) die het verschijnsel aanduidt dat mensen (wetenschappers, dat zijn soms net mensen) lang blijven vasthouden aan een bepaalde theorie waarvanuit ‘alles’ binnen een bepaald wetenschapsgebied verklaarbaar is, en dat zich tegelijk de hoeveelheid bewijs van het tegendeel zich opstapelt, totdat die berg tegenbewijs zó groot is, dat de boel in één keer gaat schuiven en ‘iedereen’ de nieuwe theorie omarmt. Het is een sociale verklaring waarom de falsificatietheorie (van good old Karl Popper) niet altijd effect heeft. (Popper had streng-wetenschappelijk gelijk: er hoeft maar één experiment aan te tonen dat een theorie niet deugt en die theorie moet overboord, ook al leek die lange tijd op veel manieren bewezen).
Ik schrijf en publiceer dit terwijl de boeren en bouwers over de snelwegen rijden. Paradigmawisselingen gaan zelden zonder verzet gepaard. We leven in een tijd dat een rechts kabinet uitzonderlijke milieumaatregelen neemt waarvan linksen en groenen tot voor kort niet eens van hadden durven dromen. We leven in een tijd dat Europa zich voorneemt om klimaatneutraal te worden. Dat is letterlijk ongehoord. Al heel lang.
En gaan wij dan denken dat we in de schildersbranche het af kunnen met wat beter op onze autokilometers letten? Dat is superbelangrijk want het is waar dat veel van de uitstoot van CO2 en stikstof door schilders van de bussen komt, meer dan uit de opdrogende polymeerlaag. Maar weet je: binnen een jaar of twee rijden we allemaal elektrisch. Het is maar de vraag, zelfs, of we het redden met biobased verf. Ik zie nog wel aankomen, ik heb dat vaker gezegd, dat schilderen als zodanig als een vervuilende activiteit wordt gezien. En dat niet alleen, – wat trouwens wel een echt groot probleem is -, door het spoelwater en de verfresten waarvan ik nog nooit een voorbeeld heb gezien dat schildersbedrijven daar een sluitende circulaire oplossing voor hadden (spoelbakken en recycleverf, allemaal tot je dienst).
Maar het gaat breder en verder: het feit dat we werken met chemische mengsels uit chemische fabrieken. En dat we die mengsels onlosmakelijk op ondergronden schilderen waardoor die ondergronden van samenstelling veranderen. Dat we dat ‘verduurzamen’ noemen zal (kan) als een gotspe gezien worden… het zal wel niet meteen zo’n vaart lopen. Toch zijn het belangrijke gedachten voor onder de kerstboom: hoe ziet de schildersbranche er, laten we zeggen, met Kerst 2025 uit?
Ik wens jullie allemaal fijne feestdagen en zie jullie allemaal graag terug in 2020, op deze plek, in de krant, op SchildersVAKTV of, het liefst, in het écht!