Boekje open over restauratie muurreclames

Ook kleine fabriekjes, kraamklinieken en de Winkel van Sinkel gaven de buitenwereld duidelijk aan waar zij zaten. Die tekens van een vervlogen tijd zijn grotendeels verdwenen. Overgeschilderd of vergaan in weer en wind.

Behouden
Met de hernieuwde belangstelling voor historie wordt echter steeds meer moeite gedaan de laatste muurreclames te behouden en te restaureren. ,,Mensen in de buurt reageren meestal heel leuk. Die waarderen zo’n historische afbeelding’’, zegt de Utrechtse kunstenaar Jos Peeters.

Hij is al 15 jaar bezig met het opknappen van commerciële mededelingen op muren. ,,Voor die tijd was er geen aandacht voor dit soort dingen. Maar je kunt merken dat het kleine steeds belangrijker wordt, bestaansrecht heeft. Internet speelt daarbij een grote rol. Iedere deurknop is tegenwoordig interessant. En vooral het verhaal daarachter.’’

Opa
Dat Peeters in deze wondere wereld is verzeild geraakt, is geen toeval. Hij studeerde in 1980 af aan de Utrechtse kunstacademie Artibus in glas- en muurtechnieken. Bovendien heeft zijn opa, die een schildersbedrijf dreef, af en toe belettering op muren aangebracht.

Ietwat besmuikt vertelt Peeters dat opa de Utrechtse meelfabriek de Korenschoof van een opschrift moest voorzien. ,,Het waren manshoge letters, dus je had weinig overzicht. Toen hij klaar was en van beneden af zijn werk bekeek, bleek hij een ’O’ te zijn vergeten. Misschien doe ik het nu wel om dat te compenseren’’, grapt Peeters. ,,Nee hoor, ik vind het hartstikke leuk werk.’’

Gebundeld
De muurreclames in Utrecht knapt Peeters op in opdracht van de Werkgroep Directe Voorzieningen van de gemeente Utrecht. Samen met hen snort hij nieuwe reclames op om te worden gered van de ondergang. Inmiddels zijn dat er 106, die allemaal in een fraai boekje staan gebundeld.

,,Opmerkelijk genoeg worden er nog steeds ontdekt. De laatste is een intrigerend opschrift in de Telingstraat 6: ’bruiloftsliederen’. Dat herinnert aan een soort feestwinkel waar liedjes voor bruiloften en partijen te koop waren. Of we die gaan opknappen is nog niet bekend. Eerst moet de eigenaar ja zeggen. En dan moet er een link met het pand zijn. Zo’n tekst heeft wel een kader nodig. Als er geen duidelijkheid is ga ik niet schilderen.’’

Functioneel schilderwerk
Die nodige context zoekt Peeters in het stadsarchief van Utrecht. Foto’s, documenten, alles wat iets vertelt over de oorspronkelijke tekst en het pand waarop het is geschilderd. ,,Dat is best lastig. Het is tenslotte functioneel schilderwerk, daar zijn doorgaans geen foto’s van gemaakt. Als je geluk hebt zie je op een foto van een man met een bolhoed in een hoek een muurreclame staan afgebeeld. Een enkele keer zijn er nog ooggetuigen. Maar de herinnering van oude mensen klopt ook niet altijd.’’

Soms zijn er bij oude muurreclames letters weggevallen, soms zijn er teksten over elkaar geschilderd. ,,Dan overleg ik toch met de werkgroep en de eigenaar wat te doen. Bij die over elkaar heen lopende teksten is toen besloten ze beide intact te laten. Zo heb ik er een – metaalwarenfabriek de zon – transparant geschilderd en de ander – staal-massaproducten – wat meer benadrukt.’’

Oorspronkelijk
Peeters wil het liefst dicht bij de oorsprong blijven. ,,Ik ga niet zelf voor dichter spelen, dan ga ik wel eigen werk maken.’’ Soms is dicht bij de oorsprong blijven echter niet de beste oplossing. ,,Het kan zijn dat de oorspronkelijke kleuren te fel zijn voor de huidige buurt. Dan schilder ik zo’n tekst transparant. Andersom kan ook natuurlijk. Niet alleen de historische context is van belang, ook de huidige telt mee. Het is voortdurend compromissen sluiten. Het kan ook zijn dat wij er niet uitkomen en de eigenaar de knoop doorhakt. Soms komen we er helemaal niet uit en dan gebeurt er niets.’’

Peeters moet met nog veel meer rekening houden. Een oude tekst boven een winkel bij voorbeeld kan ook botsen met de huidige bestemming. ,,Een opschrift als ’rund-kalfs- lams-varkensslagerij’ staat boven een pand waarin nu een verloskundige praktijk is gevestigd. Pikant natuurlijk, maar de huidige gebruikers vonden het geen punt.’’

Oude verhalen
Het feitelijke schilderen is dus de sluitpost van een soms complex proces. Als eenmaal het ja-woord is gevallen gaat Peeters aan de slag. In gemiddeld twee weken is hij gereed. Zijn laatste wapenfeit is het opschrift ’tabak & sigaren’ aan de Blauwkapelseweg.

,,Dan sta je op de trap, niet te hoog, dichtbij het voetpad en dan stoppen de mensen. Hele verhalen komen dan los. Mijn vader dit, mijn vader dat. Voor je het weet sta je meer te kletsen dan te schilderen. Wel leuk hoor. Ik stuur ze niet weg nee, maar ik probeer wel te blijven schilderen. Nee, ik doe niets met die verhalen. Wellicht een idee voor later.’’

Bron: Trouw.nl

Lees meer:
18-07: Rollers met acrylverf voor kunstige auto
03-07: Schilder de grond op nummer
25-05: Dommelbrug krijgt frisse kleuren
23-03: Lopen over vloer met 136 kleurvlakken

Bekijk een relevant dossier:
– Decoratieve technieken

Abonneer u op de nieuwsbrief van Schildersvak.nl

Ook kleine fabriekjes, kraamklinieken en de Winkel van Sinkel gaven de buitenwereld duidelijk aan waar zij zaten. Die tekens van een vervlogen tijd zijn grotendeels verdwenen. Overgeschilderd of vergaan in weer en wind.

Behouden
Met de hernieuwde belangstelling voor historie wordt echter steeds meer moeite gedaan de laatste muurreclames te behouden en te restaureren. ,,Mensen in de buurt reageren meestal heel leuk. Die waarderen zo’n historische afbeelding’’, zegt de Utrechtse kunstenaar Jos Peeters.

Hij is al 15 jaar bezig met het opknappen van commerciële mededelingen op muren. ,,Voor die tijd was er geen aandacht voor dit soort dingen. Maar je kunt merken dat het kleine steeds belangrijker wordt, bestaansrecht heeft. Internet speelt daarbij een grote rol. Iedere deurknop is tegenwoordig interessant. En vooral het verhaal daarachter.’’

Opa
Dat Peeters in deze wondere wereld is verzeild geraakt, is geen toeval. Hij studeerde in 1980 af aan de Utrechtse kunstacademie Artibus in glas- en muurtechnieken. Bovendien heeft zijn opa, die een schildersbedrijf dreef, af en toe belettering op muren aangebracht.

Ietwat besmuikt vertelt Peeters dat opa de Utrechtse meelfabriek de Korenschoof van een opschrift moest voorzien. ,,Het waren manshoge letters, dus je had weinig overzicht. Toen hij klaar was en van beneden af zijn werk bekeek, bleek hij een ’O’ te zijn vergeten. Misschien doe ik het nu wel om dat te compenseren’’, grapt Peeters. ,,Nee hoor, ik vind het hartstikke leuk werk.’’

Gebundeld
De muurreclames in Utrecht knapt Peeters op in opdracht van de Werkgroep Directe Voorzieningen van de gemeente Utrecht. Samen met hen snort hij nieuwe reclames op om te worden gered van de ondergang. Inmiddels zijn dat er 106, die allemaal in een fraai boekje staan gebundeld.

,,Opmerkelijk genoeg worden er nog steeds ontdekt. De laatste is een intrigerend opschrift in de Telingstraat 6: ’bruiloftsliederen’. Dat herinnert aan een soort feestwinkel waar liedjes voor bruiloften en partijen te koop waren. Of we die gaan opknappen is nog niet bekend. Eerst moet de eigenaar ja zeggen. En dan moet er een link met het pand zijn. Zo’n tekst heeft wel een kader nodig. Als er geen duidelijkheid is ga ik niet schilderen.’’

Functioneel schilderwerk
Die nodige context zoekt Peeters in het stadsarchief van Utrecht. Foto’s, documenten, alles wat iets vertelt over de oorspronkelijke tekst en het pand waarop het is geschilderd. ,,Dat is best lastig. Het is tenslotte functioneel schilderwerk, daar zijn doorgaans geen foto’s van gemaakt. Als je geluk hebt zie je op een foto van een man met een bolhoed in een hoek een muurreclame staan afgebeeld. Een enkele keer zijn er nog ooggetuigen. Maar de herinnering van oude mensen klopt ook niet altijd.’’

Soms zijn er bij oude muurreclames letters weggevallen, soms zijn er teksten over elkaar geschilderd. ,,Dan overleg ik toch met de werkgroep en de eigenaar wat te doen. Bij die over elkaar heen lopende teksten is toen besloten ze beide intact te laten. Zo heb ik er een – metaalwarenfabriek de zon – transparant geschilderd en de ander – staal-massaproducten – wat meer benadrukt.’’

Oorspronkelijk
Peeters wil het liefst dicht bij de oorsprong blijven. ,,Ik ga niet zelf voor dichter spelen, dan ga ik wel eigen werk maken.’’ Soms is dicht bij de oorsprong blijven echter niet de beste oplossing. ,,Het kan zijn dat de oorspronkelijke kleuren te fel zijn voor de huidige buurt. Dan schilder ik zo’n tekst transparant. Andersom kan ook natuurlijk. Niet alleen de historische context is van belang, ook de huidige telt mee. Het is voortdurend compromissen sluiten. Het kan ook zijn dat wij er niet uitkomen en de eigenaar de knoop doorhakt. Soms komen we er helemaal niet uit en dan gebeurt er niets.’’

Peeters moet met nog veel meer rekening houden. Een oude tekst boven een winkel bij voorbeeld kan ook botsen met de huidige bestemming. ,,Een opschrift als ’rund-kalfs- lams-varkensslagerij’ staat boven een pand waarin nu een verloskundige praktijk is gevestigd. Pikant natuurlijk, maar de huidige gebruikers vonden het geen punt.’’

Oude verhalen
Het feitelijke schilderen is dus de sluitpost van een soms complex proces. Als eenmaal het ja-woord is gevallen gaat Peeters aan de slag. In gemiddeld twee weken is hij gereed. Zijn laatste wapenfeit is het opschrift ’tabak & sigaren’ aan de Blauwkapelseweg.

,,Dan sta je op de trap, niet te hoog, dichtbij het voetpad en dan stoppen de mensen. Hele verhalen komen dan los. Mijn vader dit, mijn vader dat. Voor je het weet sta je meer te kletsen dan te schilderen. Wel leuk hoor. Ik stuur ze niet weg nee, maar ik probeer wel te blijven schilderen. Nee, ik doe niets met die verhalen. Wellicht een idee voor later.’’

Bron: Trouw.nl

Lees meer:
18-07: Rollers met acrylverf voor kunstige auto
03-07: Schilder de grond op nummer
25-05: Dommelbrug krijgt frisse kleuren
23-03: Lopen over vloer met 136 kleurvlakken

Bekijk een relevant dossier:
– Decoratieve technieken

Abonneer u op de nieuwsbrief van Schildersvak.nl